讲堂 

梵文语法་基础知识讲堂（一）

ལེགས་སྦྱར་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པའི་ཁྲིད།
 

ཅི་ཞིག་ལ་སྒྲ་རིག་པ་ཟེར། 

ལན།  ས་པཎ་གྱི་སྒྲ་འཇུག་ལས།  ལུང་སྟོན་པའམ་ཀུན་གསལ་བར་བྱེད་པའམ་ཀུན་གོ་བར་བྱེད་ཞེས་བྱ་བ་ལ་འཇུག་གོ། །  ཞེས་སོ། ། 

འཇུ་མི་ཕམ་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོས། ལེགས་སྦྱར་དང་སྐད་གཞན་དག་གང་དང་གང་ཡིན་ཀྱང་རུང་། ཡུལ་སོ་སོའི་ལུགས་ཀྱི་མིང་དང་དེ་ལ་རྐྱེན་ནམ་ཕྲད་སོགས་ཚུལ་བཞིན་དུ་སྦྱར་བས་བརྗོད་བྱའི་དོན་ལེགས་པར་བརྡ་འཕྲོད་པར་བྱེད་པའི་རྣམ་གཞག་སྟོན་པའི་བསྟན་བཅོས་དེ་དག་རང་རང་གི་ལུགས་ཀྱི་ལུང་སྟོན་པའམ་སྒྲ་རིག་པར་འགྱུར་ཞིང་།  ཞེས་དང་།  སྒྲ་རིག་པ་ཞེས་པ་སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་ཀྱིས་རྣམ་གཞག་སྟོན་པའི་གཞུང་ཁོ་ནར་འཛིན་མི་དགོས་ཏེ།  བོད་དུའང་སློབ་དཔོན་ཨ་ནུས་ལུང་སྟོན་པ་རྩ་བ་སུམ་ཅུ་པ་ཞེས་གསུངས་པ་འདི་ཡང་བོད་ཀྱི་སྒྲ་རིག་པའི་བསྟན་བཅོས་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །  ཞེས་སོ། ། 

རིག་པའི་ཁུ་བྱུག་གི་ཞལ་ནས།  ལུང་དུ་སྟོན་པར་བྱེད་པའི་བརྡ་སྤྲོད་པའི།།  ཐུན་མོང་ཁྱད་ཆོས་མིང་ཚིག་ཡི་གེ་གསུམ། །  ཐུན་མིན་རང་བཞིན་རྐྱེན་དང་རྣམ་འགྱུར་གསུམ། །  བརྗོད་བྱར་གྱུར་གང་སྒྲ་ཡི་རིག་པའོ། །  ཞེས་སོ། །  དེ་ལ་སྒྲ་རིག་པ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ཟིན་པའི་ སེམས་ཅན་དུ་སྟོན་ཅིང་ཚིག་ཏུ་ལྷུང་བའི་སྒོ་ནས་ལུང་དུ་སྟོན་པ་ལའོ། ། 

སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་ལེགས་པར་སྨྲ་བའི་གྲགས་པའི་མཛད་པའི༼སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་སྨྲ་བ་ཀུན་ལ་འཇུག་པ༽ལས།  ཟིན་པ་དང་ནི་མ་ཟིན་དང་། །  གཉི་ག་དག་ལས་བྱུང་བའི་སྒྲ། །  སེམས་ཅན་སྟོན་དང་མི་སྟོན་དག །  ལུང་དུ་སྟོན་དང་མི་སྟོན་པའོ། ། 

རིག་གནས་བཅུའི་དྲིས་ལན་བློ་གསལ་ཉེར་མཁོ་ལས།  ཡི་གེ་དབྲི་བསྣན་བསྒྱུར་བ་ལ་སོགས་པས་ཚིག་དོན་རྣམ་པར་ཕྱེ་ནས་སྟོན་པའི་རྗོད་བྱེད་དེ།  སྒྲ་རིག་པའི་མཚན་ཉིད།  སྐྱེས་བུ་རྣམས་ཀྱིས་མཉན་པར་བྱ་བའི་རང་བཞིན་གྱི་རིག་པ་ཡིན་པས་ན་སྒྲ་རིག་པ་ཞེས་བྱའོ། ། 

ལེགས་སྦྱར་གྱི་དབྱངས་དང་གསལ་བྱེད་ཡི་གེའི་ངོས་འཛིན་བཤད་པ། 

༡ ལེགས་སྦྱར་ལ་དབྱངས་ཀྱི་ཡི་གེ་དུ་ཡོད།  ཁྱོད་ཀྱིས་དེ་དག་རེ་རེ་བཞིན་ངོས་འཛིན་བྱེད་ནུས་སམ། 

ལན།  ལེགས་སྦྱར་ལ་དབྱངས་ཡིག་བཅུ་དྲུག་ཡོད་ཅིང་།  དེ་དག་ནི།  ཨ ཨཱ  ཨི ཨཱི  ཨུ ཨཱུ རྀ རཱྀ ལྀ ལཱྀ  ཨེ ཨེེ ཨོ ཨོོ  ཨཾ  ཨཿབཅས་སོ། །  གཞན་ཡང་ཨཾ  ཨཿགཉིས་ཕྲི་རྗེས་སུ་དབྱངས་ཡིག་ བཅུ་བཞི་༼དབྱངས་ཅན་སྒྲ་མདོའི་ལུགས༽རུའང་བཤད།  ལཱྀ་རིང་བོར་མི་བཞེད།  ༼ཨཾ༽

༢  ལེགས་སྦྱར་གྱི་དབྱངས་བཅུ་དྲུག་ལས་ཐུང་ངུའི་དབྱངས་ཡིག་ནི་གང་དག་ཡིན། 

ལན།  ཨ  ཨི  ཨུ  རྀ  ལྀ་བཅས་ལྔ་ནི་ཐུང་ངུའི་དབྱངས་ཡིག་གོ། ། 

༣  ལེགས་སྦྱར་གྱི་དབྱངས་བཅུ་དྲུག་ལས་རིང་པོའི་དབྱངས་ཡིག་ནི་གང་དག་ཡིན། 

ལན།  ཨཱ  ཨཱི  ཨཱུ  རཱྀ  བཅས་བཞི་ནི་རིང་པོའི་དབྱངས་ཡིག་གོ།

༤  མཚམས་སྦྱོར་གྱི་ཡི་གེ་དུ་ཡོད།  ཁྱོད་ཀྱིས་དེ་དག་གི་མཚམས་སྦྱོར་ཚུལ་ཤེས་སམ། 

ལན།  ཨེ་ཨེེ་ཨོ་ཨོོ་བཞི་ནི་མཚམས་སྦྱོར་གྱི་ཡི་གེའོ། །  དེ་དག་གི་མཚམས་སྦྱོར་ཚུལ་ནི།  ཨ་དང་ཨི་མཚམས་སྦྱར་བ་ལས་ཨེ་ཡིག་འབྱུང་བ་དང་།  ཨ་དང་ཨེ་མཚམས་སྦྱར་བ་ལས་ཨེེ་ཡིག་འབྱུང་།  ཨ་དང་ཨུ་མཚམས་སྦྱར་བ་ལས་ཨོ་ཡིག་འབྱུང་།  ཨ་དང་ཨོ་མཚམས་སྦྱར་བ་ ལས་ཨོོ་ཡིག་འབྱུང་བ་སོགས་སོ། །  ཡང་ན།  ཨ་ཨི་ལ་ཨེའོ། །  ཨ་ཨུ་ལ་ཨོའོ། །  ཨེ་དང་ཨེེ་ལ་ ཨེེའོ། །  ཨོ་དང་ཨོོ་ལ་ཨོོའོ། །  ཞེས་སོ། ། 

༥  རྗེས་སུ་ང་རོ་ཞེས་པའི་ཡི་གེ་ནི་གང་ཡིན། 

ལན།  ཡི་གེ་མགོ་ཐོག་གི་ཀླད་ཀོར་དེ་ལ་རྗེས་སུ་ང་རོ་ཞེས་བྱ་སྟེ།  དཔེར་ན་ཨཾ་གྱི་ཐོག་གི་ཀླད་ཀོར་དེ་ནི་རྗེས་སུ་ང་རོའོ། ། 





 

༢༥  ལེགས་སྦྱར་སྒྲ་གཞུང་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཕྱི་མོ་ནི་གང་ཡིན། 

ལན།  སྒྲ་གཞུང་པཱ་ཎི་པ་ནི་འཕགས་ཡུལ་སྒྲ་གཞུང་རྣམས་ལས་ཕྱི་མོ་ཡིན་པར་གྲགས།  དེ་ནི་སྤྱི་ལོ༡༦༥༨ལོར་བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་འདར་བ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་ལྷུན་གྲུབ་གྱིས་ཆ་ཚང་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་གནང་མཛད། 

ལེགས་སྦྱར་ཡི་གེའི་བཀླག་ཐབས་བཤད་པ། 

༢༦  སྔགས་བཀླག་ཐབས་ཤེས་པའི་ཕན་ཡོན་དང་མ་ཤེས་པའི་སྐྱོན་ནི་གང་། 

ལན།  ཕན་ཡོན་བཤད་པ་ལ།  ༡  ཆོས་དང་རིག་གནས་ཀྱི་གཞུང་ལ་འཇུག་ཐུབ་པ། 

༢  ཡི་དམ་སོགས་ཀྱི་ལྷ་སྒོམ་པ་དང་སྔགས་བཟླ་བའི་དོན་རྒྱུད་ལ་འབྱོར་བ། 

༣  གཟུངས་སྔགས་སོགས་ཀློག་ཐུབ་པ། 

སྐྱོན་བཤད་པ་ལ།  བྱིས་པ་བདེ་འཇུག་ལས།  གང་གིས་བཀླག་ཐབས་མི་ཤེས་པ། །  རིག་སྔགས་ལོག་པར་བཟླས་གྱུར་ན། །  དད་མེད་རྣམས་ལ་དོན་མེད་འགྱུར། །  དད་པ་ཡོད་ཀྱང་དངོས་ གྲུབ་རིང་། །  ཞེས་སོ། ། 

༢༧  སྔགས་བཀླག་ཐབས་བསྡུས་པ་ཞེས་པའི་མཛད་པ་པོ་སུ་ཡིན། 

ལན།  སྣར་ཐང་ལོ་ཙཱ་བ་སངྒྷ་ཤྲཱིའི་ཞེས་པ་ཡིན་ཞིང་།  བོད་སྐད་དུ་སྣར་ཐང་ལོ་ཙཱ་བ་དགེ་འདུན་དཔལ་ཞེས་གསོལ།  ཁོང་ནི་སྤྱི་ལོ་དུས་རབས༡༤ཡས་མས་སུ་སྐུ་འཁྲུངས་ཤིང་།  ཆུང་དུས་ནས་དཔལ་སྣར་ཐང་དགོན་པའི་ཆོས་གྲྭར་ཞུགས་ཤིང་རབ་བྱུང་དང་།  དགེ་ཚུལ།  དགེ་སློང་གི་སྡོམ་པ་རྣམས་བཞེས་ཏེ་མདོ་སྔགས་གཉིས་ཀྱི་གཞུང་ལ་ཐོས་བསམ་ ནན་ཏན་མཛད།  དེ་ནས་འགོས་ལོ་གཞོན་ནུ་དཔལ༼༡༣༩༢ནས༡༤༨༡༽དང་འདུལ་འཛིན་དཔལ་ལྡན་བཟང་པོ༼༡༤༠༢ནས༡༤༧༣༽སོགས་ལ་སྒྲ་དང་སྙན་ངག  མངོན་བརྗོད།  སྐར་རྩིས་སོགས་སློབ་ཁྲིད་གནང་ནས་སློབ་བུ་མང་པོ་གསོ་སྐྱོང་མཛད།  སྤྱི་ལོ༡༤༢༠ལོར་བཤེས་གཉེན་བློ་གྲོས་དཔལ་འབར་གྱིས་ཡང་ཡང་བསྐུལ་ངོར་ཐང་པོ་ཆེའི་གཙུག་ལག་ཁང་དུ༼སྔགས་བཀླག་ཐབས་བསྡུས་པ༽༼ཀ་ལཱ་པའི་མཚམས་སྦྱོར་ལྔ་པའི་ཊིཀྐ་གཞུང་དོན་གསལ་བ༽སོགས་མཛད།  གཞན་ཁོང་གི་གསུང་ལ༼སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་ བཤད་པ་བཀླགས་པས་དོན་ཐམས་ཅད་འགྲུབ་པ༽ཞེས་པ་དང་།  ༼དོན་རྒྱན་གསལ་བའི་མེ་ལོང་མཁས་པ་དགའ་བྱེད་འོད་ཟེར་འབུམ་ཕྲག་བརྒྱ་བ༽སོགས་བཞུགས་སོ། །